Image

 Witamy na stronie Zabytkowego Zakładu Hutniczego w Maleńcu

Uprzejmie informujemy, iż w okresie 30 marca - 1 kwietnia br. obiekt będzie nieczynny dla zwiedzających. Serdecznie zapraszamy od 2 kwietnia, od poniedziałku do piątku w godzinach 7.00 - 15.00 oraz w weekendy w godzinach 10.00 - 18.00.

 

Próba1

Zespół zakładu przemysłowego w Maleńcu, to jeden z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych staropolskich zabytków techniki, który do dziś nie stracił swych pierwotnych funkcji użytkowych. W chwili uruchomienia fabryki (1784 r.) był to największy zakład metalurgiczny na ziemiach polskich. Jego elementem charakterystycznym był potężny i niespotykany nigdzie indziej układ hydroenergetyczny, składający się z zespołu 18 kół wodnych zanurzonych w nurcie rzeki Czarnej Koneckiej (Malenieckiej). W połowie XIX wieku dzięki olbrzymim nakładom inwestycyjnym poniesionym przez właścicieli fabryki, stała się ona najnowocześniejszym zakładem hutniczo-górniczym w całym Królestwie Polskim. W okresie powstania styczniowego w fabryce zorganizowano konspiracyjną produkcję broni i uzbrojenia na potrzeby walczących oddziałów powstańczych. Zainstalowane w niej urządzenia i konstrukcje przemysłowe w działalności wytwórczej wykorzystywane były aż do 1967 roku. Dziś maleniecka fabryka żelaza to najstarszy, wciąż działający zakład metalurgiczny na terenie dawnego Zagłębia Staropolskiego. Zgromadzone na jego terenie obiekty pozwalają na odbycie niezwykłej wędrówki po dziejach staropolskiej metalurgii i odlewnictwa.

 

Obiekt można zwiedzać według podstawowej ścieżki zwiedzania i wybranej fabularyzowanej ścieżki zwiedzania.


Podstawowa ścieżka zwiedzania

Podstawowa ścieżka zwiedzania dostępna jest dla osób indywidualnych i grup zorganizowanych, zgodnie z harmonogramem zwiedzania (zobacz). Trasa zwiedzania prowadzi przez poszczególne obiekty i elementy wyposażenia zabytkowej infrastruktury zespołu zakładu przemysłowego w Maleńcu (XIX-XX w.). Umożliwia poznanie organizacji pracy i przestrzeni technologicznej w dawnym, staropolskim zakładzie metalurgicznym. Na stałej ekspozycji zgromadzono zabytkowe maszyny produkcyjne (walcarkę, gwoździarki, prasy korbowe, nożyce dyszlowe, dmuchawy, wiertarki, szlifierki, młot resorowy itp.) oraz konstrukcje wykorzystywane w działalności wytwórczej (piece grzewcze, gilotyny, tokarkę). W trakcie zwiedzania zobaczyć można m.in. rekonstrukcję stanowiska do konspiracyjnej produkcji broni i amunicji z okresu powstania styczniowego.

 

Program zwiedzania:

  • Ścieżka zwiedzania: plac przyfabryczny-kafar-południowe koryto wodne-duże koło wodne („Marianna”)-hala walcowni-zabytkowe urządzenia i konstrukcje poprzemysłowe w hali walcowni-małe koło wodne („Franciszek”) i koryto wewnętrzne-hala gwoździarni-zabytkowe urządzenia i konstrukcje poprzemysłowe w hali gwoździarni-plac przyfabryczny.

 

Czas zwiedzania: 60 min.

 

Uwagi:

Program podstawowej ścieżki zwiedzania można rozszerzyć o pokazy i rekonstrukcje historyczne (zobacz), warsztaty edukacyjne (zobacz), lekcje tematyczne (zobacz) oraz dodatkowe atrakcje (zobacz).


Fabularyzowana ścieżka zwiedzania

Fabularyzowana ścieżka zwiedzania dostępna jest dla jest dla grup zorganizowanej (minimum 15 osób), po wcześniejszej telefonicznej bądź mailowej rezerwacji i wyborze fabularyzowanego scenariusza ścieżki zwiedzania. Osoby indywidualne mogą zwiedzać obiekt według fabularyzowanej ścieżki zwiedzania w wybranych dniach, zgodnie z Harmonogramem  zwiedzania według fabularyzowanej ścieżki zwiedzania (zobacz): osoby indywidualne. Program fabularyzowanego zwiedzania obiektu opiera się na licznych interakcjach z udziałem zwiedzających oraz fabularyzowanych postaci dawnych pracowników, zarządców i opiekunów malenieckiej fabryki żelaza. Obejmuje pokazy dawnych urządzeń i maszyn produkcyjnych, rekonstrukcje staropolskich tradycji wytwórczych, warsztaty edukacyjne, prezentacje filmowe i wiele innych, Program może być realizowany według trzech różnych scenariuszy.


Scenariusz

Fabryka żelaza w Maleńcu

Wyjątkowa podróż w minione epoki, w których zmyślność i pomysłowość ludzka pozwalały pokonać ograniczenia ówczesnej techniki, nieokiełznane siły przyrody i nieprzewidziane odmiany losu. W trakcie wędrówki zwiedzający wybiorą się do starej XIX-wiecznej huty żelaza. Ich wszechwiedzącą przewodniczką w świecie dawnej metalurgii, kowalstwa i alchemii będzie guwernantka, a prywatnie zielarka i znawczyni dawnej mody Joanna. Podczas swojej podróży młodzi miłośnicy podróży w czasie poznają Pana Joachima-wynalazcę ze wszechmiar praktycznego, który zapozna ich z tajemnicami dawnej mechaniki, siłą kół wodnych, w tym z nieokiełznaną naturą „Marianny”-największego, drewnianego koła wodnego w Polsce. Z „Szaleńcem z Maleńca” oswoi zwiedzających Pan Bogumił-inżynier mechanik, jeden z najznakomitszych znawców śrubek małych i dużych, trybów rychliwych i chybotliwych. W dalszej kolejności, prześlizgując się między dawnymi machinami, żelaznymi krokodylami i kaczkami o stępiałych dziobach, zwiedzający dotrą w końcu na spotkanie z Panem Janem-powiernikiem sekretów rozgrzanego żelaza, kowalem i rzemieślnikiem dawnych profesji. Z młotem w ręku i potem spływającym po skroni wspólnie wykonają przedmioty z żelaza i ołowiu, by u kresu swej wędrówki poznać tajemnicę starej huty.

 

Program zwiedzania:

  • Ścieżka zwiedzania: plac przyfabryczny-kafar-południowe koryto wodne-duże koło wodne („Marianna”)-hala walcowni z wyposażeniem-małe koło wodne („Franciszek”)-koryto wewnętrzne-hala gwoździarni z wyposażeniem-kuźnia kowalska-świetlica wiejska-staw przyfabryczny-altana rekreacyjna.
  • Postacie fabularyzowane: Joanna- guwernantka, Joachim-wynalazca, praktyk techniki, Bogumił-inżynier mechanik, Jan-kowal, rzemieślnik.
  • Pokazy dawnych urządzeń i maszyn, rekonstrukcje historyczne: duże koło wodne „Marianna” / małe koło wodne „Franciszek” (opcjonalnie), wał napędowy, gwoździarka mechaniczna, dawne technologie wytwórcze (kucie gwoździ żelaznych, odlewanie figurek żołnierzyków ołowianych),
  • Dodatkowo: projekcja filmu dokumentalnego, gry plenerowe (petanque, król), wędkowanie w przyfabrycznym stawie.

 

Czas zwiedzania: 120 min.

 

Uwagi:

Program fabularyzowanej ścieżki zwiedzania można rozszerzyć o nieujęte w jej programie warsztaty edukacyjne (zobacz), lekcje tematyczne (zobacz) oraz dodatkowe atrakcje (zobacz)


Scenariusz

Kuźnia Narodowa

Latem 1863 roku w starej fabryce żelaza w Maleńcu pojawili się emisariusze dowódcy jednego z powstańczych oddziałów walczących na terenie powiatu opoczyńskiego. Przybyli by odebrać partię broni potrzebnej do walki z Rosjanami. Broń tę zobowiązali się wyprodukować właściciele zakładu-Franciszek i Józef Bocheńscy, którzy własnym kosztem wyposażyli i umundurowali 30-osobowy oddział powstańczej jazdy. W należącym do nich zespole wielkopiecowym w Kawęczynie wyprodukowano ponad 1500 kos, które oprawione w drewniane drągi konnymi wozami rozesłano do leśnych oddziałów. Na potrzeby produkcji broni dla powstania w Maleńcu zorganizowano konspiracyjną wytwórnię kos i pik bojowych. W trakcie zwiedzania zakładu zwiedzający samodzielnie, pod kierunkiem Jana-kowala, wykonają kosę bojową i pikę. Z oprawioną w drewniany drąg kosą staną w końcu do walki wręcz z Bogumiłem-kosynierem, by poznać siłę i precyzję tej prymitywnej, a jakże skutecznej broni ludu polskiego. Na końcu zmontują 3-funtową, XIX-wieczną armatę czarnoprochową, taką samą, jaką w okresie powstania styczniowego odlewano w staropolskich zakładach metalurgicznych. Pod kierunkiem Macieja-działowego nauczą się jej obsługi i bojowego zastosowania, strzelając na chwałę niepodległej.

 

Program zwiedzania:

  • Ścieżka zwiedzania: plac przyfabryczny-kafar-południowe koryto wodne-duże koło wodne („Marianna”)-hala walcowni z wyposażeniem-małe koło wodne („Franciszek”)-koryto wewnętrzne-hala gwoździarni z wyposażeniem-kuźnia kowalska-świetlica wiejska-staw przyfabryczny-altana rekreacyjna.
  • Postacie fabularyzowane: Jan-kowal, Bogumił-kosynier, Maciej-działowy,
  • Pokazy dawnych urządzeń i maszyn, rekonstrukcje historyczne: duże koło wodne „Marianna” / małe koło wodne „Franciszek” (opcjonalnie), wał napędowy, gwoździarka mechaniczna, dawne technologie wytwórcze (przekuwanie i oprawa kos i pik bojowych z okresu powstań narodowych, odlewanie ołowianej amunicji karabinowej), montaż, obsługa i zastosowanie bojowe 3-funtowej XIX-wiecznej armaty czarnoprochowej z okresu powstania styczniowego,
  • Dodatkowo: gry plenerowe (petanque, król), wędkowanie w przyfabrycznym stawie.

 

Czas zwiedzania: 120 min.

 

Uwagi:

Program fabularyzowanej ścieżki zwiedzania można rozszerzyć o nieujęte w jej programie warsztaty edukacyjne (zobacz), lekcje tematyczne (zobacz) oraz dodatkowe atrakcje (zobacz)


Scenariusz

Muzeum Osobliwości

Stara fabryka żelaza w Maleńcu to wyjątkowy obiekt na mapie poprzemysłowego dziedzictwa Polski. Zgromadzone na jej terenie zabytkowe urządzenia i konstrukcje pozwalają na prześledzenie historii polskiej metalurgii i przemysłu maszynowego. W chwili uruchomienia fabryki (1784 r.) była ona największym zakładem metalurgicznym na ziemiach polskich. Wielokrotnie rozbudowywana i modernizowana w połowie XIX wieku stała się najnowocześniejszym prywatnym ośrodkiem górniczo-hutniczym na ziemiach polskich. Zainstalowane w halach produkcyjnych urządzenia produkcji francuskiej, niemieckiej i angielskiej były szczytem ówczesnej techniki. Eksploatowane przez ponad 150 lat zachowały zdolności eksploatacyjne do czasów współczesnych. Sercem zabytkowej infrastruktury jest „Szaleniec z Maleńca”-wielkie zamachowe sprzężone z największym w Polsce drewnianym kołem wodnym o imieniu „Marianna”. W trakcie zwiedzania obiektu nauczymy się obsługi i konserwacji zabytkowych urządzeń i maszyn, w tym kół wodnych i przekładni zębatych, wału transmisyjnego oraz gwoździarki. Poznamy dawne miary i sposoby projektowania XIX-wiecznych układów przemysłowych, w tym układów hydroenergetycznych, murów oporowych, hal produkcyjnych i konstrukcji przemysłowych.. Zajrzymy w niedostępne zakamarki i przestrzenie. Nauczymy się kuć ręcznie gwoździe i galanterię żelazną. Historię malenieckiej fabryki żelaza odkryjemy za pośrednictwem wystaw, dawnych fotografii i filmów dokumentalnych. Naszymi przewodnikami będą postacie staropolskich budowniczych, inżynierów i mechaników.

 

Program zwiedzania:

  • Ścieżka zwiedzania: plac przyfabryczny-kafar-południowe koryto wodne-duże koło wodne („Marianna”)-hala walcowni z wyposażeniem-małe koło wodne („Franciszek”)-koryto wewnętrzne-hala gwoździarni z wyposażeniem-kuźnia kowalska-świetlica wiejska-staw przyfabryczny-altana rekreacyjna.
  • Postacie fabularyzowane: mechanik, kowal, inżynier, historyczka.
  • Pokazy dawnych urządzeń i maszyn, rekonstrukcje historyczne: duże koło wodne „Marianna” / małe koło wodne „Franciszek” (opcjonalnie), wał napędowy, gwoździarka mechaniczna, dawne technologie wytwórcze (przekuwanie i oprawa kos i pik bojowych z okresu powstań narodowych, odlewanie ołowianej amunicji karabinowej), montaż, obsługa i zastosowanie bojowe 3-funtowej XIX-wiecznej armaty czarnoprochowej z okresu powstania styczniowego,
  • Dodatkowo: gry plenerowe (petanque, król), wędkowanie w przyfabrycznym stawie.

 

Czas zwiedzania: 120 min.

 

Uwagi:

Program fabularyzowanej ścieżki zwiedzania można rozszerzyć o nieujęte w jej programie warsztaty edukacyjne (zobacz), lekcje tematyczne (zobacz) oraz dodatkowe atrakcje (zobacz)

Zespół zakładu przemysłowego w Maleńcu, to jeden z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych staropolskich zabytków techniki, który do dziś nie stracił swych pierwotnych funkcji użytkowych. W chwili uruchomienia fabryki (1784 r.) był to największy zakład metalurgiczny na ziemiach polskich. Jego elementem charakterystycznym był potężny i niespotykany nigdzie indziej układ hydroenergetyczny, składający się z zespołu 18 kół wodnych zanurzonych w nurcie rzeki Czarnej Koneckiej (Malenieckiej). W połowie XIX wieku dzięki olbrzymim nakładom inwestycyjnym poniesionym przez właścicieli fabryki, stała się ona najnowocześniejszym zakładem hutniczo-górniczym w całym Królestwie Polskim. W okresie powstania styczniowego w fabryce zorganizowano konspiracyjną produkcję broni i uzbrojenia na potrzeby walczących oddziałów powstańczych. Zainstalowane w niej urządzenia i konstrukcje przemysłowe w działalności wytwórczej wykorzystywane były aż do 1967 roku. Dziś maleniecka fabryka żelaza to najstarszy, wciąż działający zakład metalurgiczny na terenie dawnego Zagłębia Staropolskiego. Zgromadzone na jego terenie obiekty pozwalają na odbycie niezwykłej wędrówki po dziejach staropolskiej metalurgii i odlewnictwa.Próba grafiki

Image
Image
Image